Zawieszenie postępowania egzekucyjnego

Postępowanie egzekucyjne nie zawsze prowadzi od razu do przymusowego wykonania obowiązku. W toku postępowania mogą bowiem zaistnieć okoliczności, które będą uzasadniały czasowe zaniechanie prowadzenia postępowania. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego polega na wstrzymaniu czynności egzekucyjnych na skutek powstania przeszkód w prowadzeniu postępowania. Chodzi tu o przeszkody, które powstały już w toku postępowania egzekucyjnego i które da się najprawdopodobniej usunąć.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego następuje w wypadkach określonych w art. 56.1 p.e.a. Wyrok NSA z 8 kwietnia 1998 r. (I S.A./Lu 369/97, niepubl.) mówi, że: „w postępowaniu egzekucyjnym nie stosuje się przepisów ogólnej procedury administracyjnej o zawieszeniu postępowania, a w tym art. 97 k.p.a., określającego przesłanki tego zawieszenia”. W postępowaniu egzekucyjne więc nie mają zastosowania przesłanki zawieszenia ogólnego postępowania administracyjnego.

Pierwszą przesłanką do zawieszenia postępowania egzekucyjnego jest odroczenie terminu wykonania obowiązku. W tych przypadkach zawieszenie postępowania następuje ze względu na to, że na skutek zdarzeń obowiązek podlegający egzekucji administracyjnej przejściowo nie podlega wykonaniu.

Drugą przesłanką jest śmierć zobowiązanego. Po śmierci zobowiązanego egzekucja powinna być kontynuowana wobec jego spadkobierców, chyba że obowiązek ma charakter osobisty i wygasa z chwilą śmierci zobowiązanego. Postępowanie egzekucyjne zostaje zawieszone po to, aby nie toczyło się wobec osoby nie będącej spadkobiercą. Ustalenia spadkobierców dokonuje sąd w postanowieniu o stwierdzenie nabycia spadku. Postępowanie egzekucyjne dotyczące obowiązku o charakterze niepieniężnym nie powinno być zawieszone z powodu śmierci zobowiązanego lub utraty przezeń zdolności do czynności prawnych i braku przedstawiciela ustawowego wówczas, gdy zawieszenie postępowania egzekucyjnego zagraża interesowi społecznemu. Interes społeczny będzie przemawiał za dalszym prowadzeniem egzekucji zwłaszcza wtedy, gdy egzekucja może być prowadzona wobec każdorazowego właściciela rzeczy będącej przedmiotem egzekucji.[1]

Krótki komentarz do art. 56 zawarty jest w artykule J. Służewskiego, pt. „Postępowanie egzekucyjne w administracji”.[2] Autor w nim pisze: „W wypadkach wymienionych w pkt. 2 i 3 organ egzekucyjny może zawiesić postępowanie tylko wtedy, gdy nie zagraża to interesowi społecznemu. Jeżeli np. balkon grozi zawaleniem, nie można wyczekiwać na ustalenie w drodze postępowania spadkowego spadkobiercy, który przejmie obowiązki właściciela domu po zmarłym. Ustawa w tym przypadku umożliwia wierzycielowi prowizoryczne ustalenie spadkobiercy przed zakończeniem sądowego postępowania spadkowego. Jest to już znana nam z Kodeksu Postępowania administracyjnego instytucja tzw. Rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego”.

Nie ma potrzeby zawieszenia postępowania egzekucyjnego w przypadku, gdy dochodzi do przejścia obowiązku objętego tytułem wykonawczym na następcę prawnego zobowiązanego (art. 28a). Nie ma podstaw do zawieszenia postępowania egzekucyjnego również w sytuacji, gdy zmarły był tylko jednym z adresatów obowiązku. Postępowanie będzie się wówczas toczyło wobec pozostałych zobowiązanych (wyrok NSA z 14 czerwca 1999 r., IV S.A. 510/96). [3]

Inną przyczyną uzasadniającą zawieszenie postępowania jest utrata przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i brak przedstawiciela ustawowego. W sprawie przyczyn częściowo lub całkowitego ubezwłasnowolnienia traktuje art. 13 i 16 KC. Ubezwłasnowolnienie następuje w trybie (art. 544 i n. KPC). Zawieszenie postępowania egzekucyjnego jest bezprzedmiotowe, gdy za zobowiązanego działa przedstawiciel ustawowy.[4] Zobowiązany nie posiadający zdolności do czynności prawnych i nie mający przedstawiciela ustawowego pozbawiony jest możliwości podejmowania w toku postępowania egzekucyjnego prawnie skutecznych działań. W takiej sytuacji zawieszenie postępowania następuje na czas niezbędny na ustanowienie dla zobowiązanego przez sąd przedstawiciela.

Czwartą przesłanką zawieszenia postępowania egzekucyjnego jest złożenie w tej sprawie żądania przez wierzyciela. Żądanie to jest dla organu egzekucyjnego wiążące niezależnie od przyczyn, z powodu których zostało ono złożone. Wynika to, że dysponentem postępowania egzekucyjnego jest wierzyciel. Niekiedy wystąpienie przez wierzyciela z żądaniem zawieszenia postępowania egzekucyjnego jest obligatoryjne.[5] Jednym ze skutków wystąpienia przez wierzyciela z żądaniem zawieszenia postępowania jest: niezajęci przez wierzyciela w terminie 14 dni stanowiska wobec zarzutów zgłoszonych przez zobowiązanego (art. 34.3) lub ogłoszenie upadłości zobowiązanego.

Ostatnia przesłanka art. 56.1, czyli zawieszenie postępowania w innych przypadkach prawem przewidzianych, odsyła do przewidzianych w przepisach szczególnych podstaw do „wstrzymania” czynności postępowania. Z takim przypadkiem mamy do czynienia, np. w art. 20 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie. Zgodnie z tym przepisem wojewoda może wstrzymać każdą czynność organu egzekucyjnego „w szczególnie uzasadnionych przypadkach.”

Zawieszenie postępowania może nastąpić na wniosek zobowiązanego, wierzyciela lub z urzędu. Zawieszenie postępowania następuje na podstawie postanowienia.

—

[1] P. Przybysz, Postępowanie…, s. 169.

[2] „Gospodarka i Administracja Terenowa” 1967 r., nr 1, s. 18.

[3] P. Przybysz, Postępowanie…, s. 169.

[4] R. Hausner, Z. Leoński, Postępowanie…, s. 141.

[5] T. Jędrzejewski, M. Masternak, P. Rączka, Administracyjne…, s. 115.