wzór do napisania pracy magisterskiej

Traktat Rzymski z 25 marca 1957 r., na mocy którego, doszło do utworzenia Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, zaznaczył zagadnienie ochrony konsumenta.
W jego części ogólnej wymienia się, iż jednym z celów EWG jest przyczynianie się do zwiększenia ochrony konsumentów.

Traktat z Maastricht również poświęca miejsce ochronie konsumentów.

Zgodnie z nim:

Działania Wspólnoty obejmują przyczynianie się do zwiększenia ochrony konsumenta (art. 3 pkt S). [1]
W przedkładanych propozycjach działań Wspólnoty w dziedzinach: ochrony konsumentów Komisja przyjmuje za podstawę wysoki poziom ich ochrony (art. 100 a, ust.3).
Wspólnota przyczynia się do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony konsumenta poprzez:

środki stosowane na podstawie art. 100 a w ramach ustanawiania rynku wewnętrznego (chodzi tu o środki mające na celu zbliżanie przepisów ustaw, rozporządzeń i aktów administracyjnych państw członkowskich, a więc np. dyrektywy);
Działania szczególne, wspierające i uzupełniające politykę realizowaną przez państwa członkowskie dla ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i interesów ekonomicznych konsumentów oraz dla zapewnienia im odpowiedniej informacji (art. 129 a, ust. 1, pkt. a, b). Działania szczególne podejmuje Rada w porozumieniu z Komitetem Ekonomiczno – Społecznym. Nie przeszkadza to żadnemu państwu członkowskiemu w utrzymywaniu lub stosowaniu ostrzejszych środków ochronnych (art. 129 a, ust.2 i 3).

Troska o ochronę interesów konsumentów przejawiała się we wprowadzanych kolejno wieloletnich programach (pierwszy uruchomiono w 1975 r., kolejne w 1981 i 1985). Istotne znaczenie dla polityki konsumenckiej i ochrony konsumentów miał szczególnie program rozpoczęty w 1975 r. i wprowadzająca go Rezolucja Rady z 14 kwietnia 1975 r. w sprawie wstępnego programu EWG dotyczącego polityki ochrony i informowania konsumentów. Zawarła ona katalog praw konsumenta, określający przyjęty wówczas zakres ochrony.

Zawierał on pięć fundamentalnych praw konsumenta:

prawo do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa,
prawo do ochrony ekonomicznych interesów,
prawo do naprawy poniesionych szkód,
prawo do edukacji i informacji,
prawo do reprezentacji.

Ochrona interesów konsumentów przejawia się również w kolejnych planach działań na rzecz konsumentów, z których pierwszy obejmował lata 1990- 1992, dragi 1993 – 1995, trzeci plan obejmował lata 1996-1998 i oparty był m.in.:

Poprawie informacji konsumenta. Uznano, iż podnoszenie stanu informacji konsumenta uznaje się za konieczne, szczególnie w przypadku instytucji użyteczności publicznej, usług finansowych i bezpieczeństwa produktów.
Wspieraniu adaptacji przyzwyczajeń konsumenckich do zmian technologicznych. Uznano, iż szybkie zmiany technologiczne podwyższają wymagania stawiane konsumentom i z tego powodu celowa wydaje się pomoc w tym procesie.

Wprowadziły one we wszystkich dziedzinach dotyczących konsumentów wiele inicjatyw, w rezultacie których przyjęto wówczas około czterdziestu dyrektyw z zakresu ochrony konsumenta. Zostały one włączone, wraz z różnymi rezolucjami i rekomendacjami, do prawodawstwa poszczególnych państw członkowskich. Dzięki temu stworzono podstawy prawne do ochrony interesów konsumentów i prowadzenia w Unii wspólnej, aktywnej polityki konsumenckiej oraz doprowadziło do ujednolicenia ustawodawstwa konsumenckiego.

Najnowszy program polityki konsumenckiej Unii Europejskiej na lata 1999 – 2003, przedstawiony przez Komisję 14 stycznia 1998 r., który wszedł w życie z dniem 1 stycznia 1999 r. zawiera następujące priorytety:

ochronę zdrowia,
bezpieczeństwo i ochronę ekonomicznych interesów konsumentów,
edukację i informację konsumencką,
zwiększenie roli organizacji konsumenckich.

Jak już wspomniałam, w zakresie praw dotyczących konsumentów podstawowe znaczenie mają dyrektywy[2][3].

Do najważniejszych należą dyrektywy wprowadzające ochronę przed fałszywymi wprowadzającymi w błąd informacjami m.in.:

dyrektywa 79/112, która zawiera wymagania co do używania języka zrozumiałego dla konsumenta przy oznaczaniu towarów i informacji o nim,
dyrektywa 84/450 dotycząca dostosowania ustawodawstw przepisów oraz regulacji administracyjnych państw członkowskich w dziedzinie mylącej reklamy, zmieniona
dyrektywą 97/55 dopuszczająca reklamę porównawczą,
dyrektywa 87/367 – dotycząca produktów, które wyglądają na inne niż są w istocie i tym samym stwarzają zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa konsumenta. Wszystkie trzy dyrektywy zakładały ochronę przed wprowadzającą w błąd reklamą i prezentacją towarów. Inne z kolei jak:
dyrektywa 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków umów z konsumentami, wprowadzała zasadę radykalnej przejrzystości uprzednio sformułowanych klauzul umownych[4].

Od 1985 r. w prawie wspólnotowym zaczęły pojawiać się akty dotyczące już poszczególnych umów z udziałem konsumentów. Były to:

dyrektywa 85/577[5]- dotycząca sprzedaży poza miejscem stałego prowadzenia handlu;
87/107 – o kredycie konsumenckim, z modyfikacjami w dyrektywie 90/88 i 98/7.

Jeszcze inne to dyrektywa dotycząca podróży i imprez turystycznych sprzedawanych jako pakiet usług – 90/314, cała seria dyrektyw dotycząca różnego rodzaju umów ubezpieczenia majątkowego – zwłaszcza 92/49 i 92/96, czy o umowach zawieranych na odległość – 97/7.

Wszystkie te dyrektywy zawierają rozbudowane obowiązki kontrahenta konsumenta, dotyczące powinności zapewnienia konsumentowi szerokiej informacji o transakcji. Są tez liczne dyrektywy, których celem jest ochrona życia i zdrowia konsumentów i one także działają poprzez zapewnienie wiedzy o możliwych niebezpieczeństwach i ryzykach związanych z produktem czy usługą.

Tak działa przede wszystkim dyrektywa 85/374[6] o odpowiedzialności za produkt.

Europejska ochrona konsumenta opiera się więc na przejrzystości informacji. Ponieważ współczesne warunki produkcji i rynku zaciemniają przejrzystość zarówno co do przedmiotu oferty (jakość, bezpieczeństwo oferowanych dóbr), jak i sposobu korzystania z niej (warunki umów, konsekwencje prawne zachowań konsumenta), ochrona konsumenta oznacza działania na rzecz stworzenia mu warunków swobodnego wyboru i decyzji. I to jest główne zadanie polityki konsumenckiej, realizowanej przez poszczególne państwa członkowskie oraz Unię jako całość.

Mówiąc inaczej, polityka konsumencka Unii Europejskiej ma na celu pobudzanie korzystnych dla rynku i konsumentów zjawisk oraz zachowań, a także koordynowanie całokształtu spraw konsumenckich.

[1] A. Żabczyński, Model prawnej ochrony konsumentów, uokik.gov.pl.

[2] M. Dauses, M. Sturm, Prawne podstawy ochrony konsumenta na wewnętrznym rynku Unii Europejskiej, KPP 1/1997.

[3] M. Nestorowie/. Dyrektywy jako środek prawny ochrony konsumenta w Unii Europejskiej, PiP, nr 3/1994, s. 18.

[4] E. Łetowska, Prawo umów konsumenckich, C. H. Beck, Warszawa, 1999, s. 23.

[5] Tłumaczenie dyrektywy, E.Łętowska, KPP 2/1996.

[6] Wprowadzenie J. Skapski, KPP, 4/1995.