Prawo Unii Europejskiej dotyczące nieuczciwej reklamy

Europejskie prawo reklamy jest dość skromne. Jest to jednak najbardziej, obok prawa znaków towarowych, ujednolicony dział prawa Wspólnot Europejskich tyczący zwalczania nieuczciwej konkurencji[1]. W prawie wspólnotowym nieuczciwej reklamy dotyczą następujące dyrektywy:

  • Dyrektywa Rady Nr 84/450/EWG z dnia 10 września 1984r. w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych i administracyjnych Państw członkowskich dotyczących reklamy wprowadzającej w błąd;
  • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 97/55/WE z dnia 6 października 1997r. zmieniająca Dyrektywę Nr 84/450/EWG dotyczącą reklamy wprowadzającej w błąd w celu uwzględnienia reklamy porównawczej [2].

Pierwsza z powyższych dyrektyw miała na celu ujednolicenie przepisów państw członkowskich tyczących reklamy wprowadzającej w błąd. Artykuł 2 ust. 1 omawianej dyrektywy mówi, iż „”reklamą wprowadzającą w błąd” jest każda reklama, która w jakikolwiek sposób – łącznie ze sposobem jej przedstawienia – oszukuje lub może oszukiwać osoby, do których jest skierowana lub do których dociera i która ze względu na swój oszukańczy charakter może wywierać wpływ na decyzje ekonomiczne tych osób lub która z tych powodów szkodzi lub może szkodzić konkurentowi”.

Ponadto art. 3 tej dyrektywy stanowi, iż „przy ocenie, czy reklama wprowadza w błąd, należy uwzględnić wszystkie jej elementy, w szczególności dotyczące:

a) cech towaru albo usługi takich jak dostępność, rodzaj, wykonanie, skład, metoda i data produkcji lub świadczenia, przeznaczenie, możliwość wykorzystania, ilość, jakość, geograficzne pochodzenie, miejsce produkcji, wyniki przewidzianego użycia, wyniki lub istotne części testów towarów i usług;

b) ceny lub sposobu jej obliczania oraz warunków dostarczania towarów oraz świadczenia usług;

c) rodzaju, właściwości i praw reklamującego takich jak jego tożsamość, majątek, kwalifikacje oraz prawa własności przemysłowej, handlowej i intelektualnej, jak również nagrody i wyróżnienia”.

Druga z omawianych dyrektyw miała na celu dopuszczenie stosowania w reklamie porównań. Ten akt prawny znowelizował pierwszą z wspomnianych dyrektyw poprzez:

  • dodanie do ustawy art. 2a, który zdefiniował pojęcie „reklamy porównawczej”, mówiąc, iż jest nią „każda reklama, która w sposób wyraźny lub dorozumiany określa konkurenta lub towary lub usługi oferowane przez konkurenta”;
  • dodanie do ustawy artykułu 3a, którym w ust. 1 zawarto warunki dopuszczalności reklamy porównawczej, a w ust. 2 zawarto wymogi tyczące się porównań odnoszących się do oferty specjalnej.

Według standardów europejskich reklama porównawcza jest dopuszczalna, pod warunkiem, że porównanie zawarte w reklamie:

a) „nie wprowadza w błąd w myśl Artykułów 2 ust. l, 3 oraz 7 ust. 1;

b)  porównuje towary i usługi zaspokajające te same potrzeby lub przeznaczone do tego samego celu;

c) w sposób obiektywny porównuje jedną lub większą liczbę istotnych, adekwatnych, sprawdzalnych i reprezentatywnych cech tych towarów i usług, co może także obejmować cenę;

d) nie wprowadza zamieszania na rynku pomiędzy reklamującym się oraz konkurentem lub pomiędzy znakami towarowymi, nazwami handlowymi, innymi wyróżniającymi oznaczeniami reklamującego się, towarami lub usługami reklamującego się i konkurenta;

e) nie dyskredytuje ani nie oczernia znaków towarowych, nazw handlowych, innych wyróżniających oznaczeń, towarów, usług, działań lub okoliczności dotyczących konkurenta;

f) dla produktów o oznaczonym miejscu pochodzenia, odnosi się w każdym przypadku do tego samego miejsca;

g)  nie wykorzystuje w sposób nieuczciwy reputacji znaku towarowego, nazwy handlowej lub innych wyróżniających oznaczeń konkurenta lub oznaczenia miejsca pochodzenia konkurencyjnych produktów;

h) nie przedstawia towarów lub usług jako imitacji lub kopii towarów lub usług opatrzonych zastrzeżonym znakiem towarowym lub nazwami handlowymi”.

Ustęp 2 art. 3 a omawianej dyrektywy mówi, iż „wszelkie porównania odnoszące się do specjalnej oferty będą określać w jasny i jednoznaczny sposób datę końcową trwania tej oferty oraz ewentualnie fakt, że oferta specjalna obowiązuje do wyczerpania się asortymentu towarów i usług oraz tam, gdzie oferta specjalna jeszcze się nie rozpoczęła, datę rozpoczęcia okresu, w ciągu którego obowiązuje promocyjna cena lub inne szczególne warunki oferty”.

Prawo Unii Europejskiej dotyczące nieuczciwej reklamy zostało ukształtowane w celu ochrony interesów konsumentów i przedsiębiorców przed praktykami, które mogłyby wprowadzać w błąd lub działać na szkodę uczciwej konkurencji. Kluczowym aktem prawnym w tej dziedzinie jest Dyrektywa 2006/114/WE o reklamie wprowadzającej w błąd i reklamie porównawczej.

Dyrektywa ta definiuje reklamę wprowadzającą w błąd jako każdą formę reklamy, która poprzez sposób prezentacji może oszukać odbiorców i wpłynąć na ich decyzje dotyczące zakupu towarów lub usług. Obejmuje to zarówno treści fałszywe, jak i te, które w wyniku niedomówień lub dwuznaczności wprowadzają konsumenta w błąd. Przykładem mogą być reklamy, które sugerują wyższy standard produktów, fałszywe obniżki cen lub niezgodne z rzeczywistością deklaracje dotyczące skuteczności towarów.

Reklama porównawcza również podlega regulacjom. Jest to forma promocji, która bezpośrednio lub pośrednio odnosi się do produktów lub usług konkurentów. W UE reklama porównawcza jest dozwolona, o ile spełnia określone warunki, takie jak zgodność z zasadami uczciwej konkurencji, prawdziwość porównywanych informacji i brak oczerniania konkurenta.

Oprócz tej dyrektywy istotną rolę odgrywa Dyrektywa 2005/29/WE o nieuczciwych praktykach handlowych, która reguluje działania wprowadzające konsumentów w błąd oraz agresywne praktyki marketingowe. Wprowadza ona listę zakazanych praktyk, takich jak fałszywe twierdzenia o promocjach, ukrywanie istotnych informacji o produkcie czy wywieranie presji na konsumenta w celu wymuszenia zakupu.

Prawo Unii Europejskiej wprowadza także wymóg, aby reklama była jasno oznaczona i umożliwiała konsumentowi rozpoznanie jej komercyjnego charakteru. Dotyczy to szczególnie reklam w internecie, gdzie coraz popularniejsze stają się reklamy natywne i działania influencerów. Nieprzestrzeganie tych zasad może prowadzić do sankcji zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym.

W kontekście ochrony konsumentów Unia Europejska kładzie szczególny nacisk na zapewnienie przejrzystości oraz rzetelności w komunikacji marketingowej. Regulacje dotyczące nieuczciwej reklamy są uzupełniane przez działania edukacyjne i systematyczne monitorowanie rynku, co pomaga chronić konsumentów przed manipulacją i oszustwami.


[1]  R. Sagan, R. Skubisz red., Prawo… op. cit.s. 31

[2]  Dz.U. 1922 Nr 8 poz.58 z póź. zm. W omawianym przypadku chodzi o brzmienie konwencji zawarte w Dz.U.1975. Nr 9 poz.51

[3]  R. Sagan, R. Skubisz red., Prawo… op. cit.s. 30

[4]  Dz. Urz. WE Nr L 250, 19/09/1984, s. 17

[5]  Dz. Urz. WE Nr L 290, 23/10/1997, s. 18