Czym jest sądowa klauzula wykonalności?
– Błędne jest przekonanie wierzyciela, że mając w ręku upragniony tytuł egzekucyjny np. wyrok albo nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym może złożyć wniosek do komornika o wszczęcie egzekucji. Zasadniczo konieczne staje się w takim przypadku uzyskanie jeszcze klauzuli wykonalności.
Większość tytułów egzekucyjnych, aby mogła stanowić podstawę do prowadzenia egzekucji winna zostać zaopatrzona w klauzulę wykonalności.
Treść klauzuli wykonalności zgodnie z art. 783 Kpc powinna zawierać stwierdzenie, że tytuł uprawnia do egzekucji, a w razie potrzeby oznaczać jej zakres. Szczegółowe brzmienie klauzuli ustala natomiast Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia. Jeżeli tytułem egzekucyjnym jest orzeczenie sądu, klauzulę umieszcza się na wypisie orzeczenia, czyniąc wzmiankę o jej wydaniu na oryginale orzeczenia. W innych wypadkach klauzulę umieszcza się na tytule egzekucyjnym przedstawionym przez strony np. akcie notarialnym, w którym dłużnik poddał się egzekucji.
Aktualnie obowiązującym aktem wykonawczym w omawianym zakresie jest Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 listopada 1987 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych, które wydane zostało na podstawie upoważnienia ustawowego wynikającego z art. 38 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz art. 783§1 K.p.c. Sąd nadaje klauzulę wykonalności w następującym brzmieniu: „W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej dnia ………… 19… r. Sąd ……….. w ……. poleca i rozkazuje wszystkim urzędom oraz osobom, których to może dotyczyć, aby postanowienia tytułu niniejszego wykonały oraz gdy o to prawnie wezwane będą, udzieliły pomocy, przy czym jeżeli klauzulę wykonalności umieszcza się na wyroku, opuszcza się wyrazy: „W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej”.
Art. 781 Kpc stanowi, że wniosek o nadanie klauzuli wykonalności sąd rozpoznaje na wniosek, nie później jednak niż w terminie trzech dni od dnia jego złożenia. W praktyce jednak termin ten rzadko bywa dotrzymywany, a rzeczywisty czas oczekiwania przez wierzyciela na klauzulę może się nawet wydłużyć do kilku miesięcy. Identyczny zapis zawiera art. 97 ust. 3 ustawy Prawo Bankowe, czyli wniosek banku o nadanie klauzuli wykonalności, sąd rozpoznaje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia jego złożenia.
Wyróżnić można nadanie klauzuli wykonalności na wniosek wierzyciela oraz druga kategoria, kiedy sąd z własnej inicjatywy tj. z urzędu nadaje klauzulę wykonalności. W przeważającej większości klauzula jest oczywiście nadawana na wniosek.
Podmiotem uprawnionym do złożenia takiego wniosku jest osoba wymieniona w tytule egzekucyjnym jako wierzyciel, bądź osoba, na którą przeszło uprawnienie po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu. Z wnioskiem takim może również wystąpić prokurator w ramach kompetencji wskazanych w art. 7 Kpc oraz w wypadkach przewidzianych w ustawie organizacje społeczne, których zadanie nie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej, a które wskazane zostały w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 listopada 2000 r. w sprawie określenia wykazu organizacji społecznych uprawnionych do działania przed sądem w imieniu lub na rzecz obywateli. Legitymowanym do złożenia wniosku może być także Rzecznik Praw Obywatelskich albo Przewodniczący Komisji Papierów Wartościowych i Giełd oraz Prezes Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi.
Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności może być zgłoszony na piśmie bądź w formie ustnej do protokołu oraz powinien on odpowiadać ogólnym warunkom pisma procesowego. Zgodnie z art. 128 Kpc każde pismo procesowe powinno zawierać:
1/ oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich
przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
2/ oznaczenie rodzaju pisma,
3/ osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności,
4/ podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
5/ wymienienie załączników.
Jeżeli tytuł egzekucyjny nie pochodzi od sądu, który nadaje klauzulę wykonalności, wierzyciel zobowiązany jest dołączyć ten tytuł do wniosku wszczynającego postępowanie klauzulowe. Niedołączenie tytułu egzekucyjnego uznać można za brak formalny podlegający uzupełnieniu w trybie art. 130 Kpc Jeżeli natomiast tytuł egzekucyjny pochodzi od sądu, przed którym wszczynane jest postępowanie klauzulowe, wystarczy podanie sygnatury akt sprawy, w której tytuł ten powstał.
Niedołączenie wymienionych w art. 784, 786, 788 i 791 Kpc dokumentów do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności nie stanowi braku formalnego usuwanego w trybie art. 130 kpc. Jeżeli jednak wnioskodawca, mimo wezwania sądu, nie doręczy wymaganego dokumentu, spowoduje to odmowę nadania klauzuli wykonalności.
Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności o charakterze deklaratywnym nie wymaga uzasadnienia. Uzasadnienie będzie natomiast potrzebne, jeżeli z mocy postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności, ma nastąpić w tytule egzekucyjnym zmiana przedmiotowego lub podmiotowego zakresu świadczenia (klauzula wykonalności o charakterze konstytutywnym). Będzie tak np. gdy dojdzie do śmierci pierwotnego dłużnika i konieczne stanie się złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko jego spadkobiercom.
Uprawnienie do zgłoszenia wniosku o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności nie ulega przedawnieniu. Nadto w postępowaniu klauzulowym sąd nie bada, czy nastąpiło przedawnienie wierzytelności.
Z urzędu sąd nadaje klauzulę wykonalności tytułowi wydanemu w postępowaniu, które zostało lub mogło być wszczęte z urzędu. Dotyczy to w szczególności tytułów egzekucyjnych zasądzających alimenty bez względu na to, czy chodzi o orzeczenie wydane w postępowaniu rozpoznawczym, czy też zabezpieczającym. Także, jeżeli w wyroku zasądzono roszczenia na rzecz pracownika lub członków jego rodziny, sąd drugiej instancji nadaje tytułowi egzekucyjnemu z urzędu klauzulę wykonalności w dniu ogłoszenia orzeczenia i wydaje go uprawnionemu, przy czym nie dotyczy to Sądu Najwyższego. Wreszcie z urzędu jest nadawana klauzula wykonalności nakazom zapłaty.
Obowiązek dotyczący nadania klauzuli wykonalności z urzędu jest szczególnie ważny dla przedsiębiorców, którzy właśnie w trybie postępowania nakazowego lub upominawczego dochodzą swoich roszczeń np. załączając do pozwu fakturę. Nadmienić trzeba jednak, że nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty wcale nie musi być równoznaczne z obowiązkiem doręczenia wierzycielowi z urzędu takiego nakazu zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Różna jest bowiem praktyka sądów w tym zakresie.
Przed nadaniem klauzuli wykonalności sąd dokonuje oceny, w ramach której stwierdzić ma czy przedstawiony dokument jest tytułem egzekucyjnym oraz czy spełnia określona wymagania formalne pozwalające zaliczyć go do danej kategorii tytułów egzekucyjnych.
W postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności sąd nie jest natomiast uprawniony do badania tytułu egzekucyjnego pod względem merytorycznym tj. nie bada on zasadności tytułu egzekucyjnego i wynikającego z niego obowiązku świadczenia dłużnika.
Na zakończenie wspomnieć należy, że orzeczeniom sądu może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, przy czym może to nastąpić z urzędu albo na wniosek strony.
Z urzędu nadawany jest rygor natychmiastowej wykonalności następującym orzeczeniom:
- wyrokom zasądzającym alimenty co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż trzy miesiące
- wyrokom zasądzającym roszczenie uznane przez pozwanego
- wyrokom uwzględniającym o charakterze zaocznym
Wzór wniosku o nadanie klauzuli wykonalności:
Kielce, dnia 25 maja 2005 r.
Do
Sądu Rejonowego
V Wydział Gospodarczy
w Kielcach
Powód: Marek Kowalski
prowadzący działalność gospodarczą
pod firmą „Malkontent”
zam. ul. Piłsudskiego 666
65-200 Kielce
Pozwany: Eugeniusz Prawy
zam. ul. Graniczna 30
67-834 Kielce
Sygn. akt: V Gc 828/05
Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności i doręczenie odpisu wyroku zaopatrzonego w klauzulę wykonalności
Niniejszym działając w imieniu własnym załączam odpis wyroku z dnia 16 marca 2005 r. sygn. akt V Gc 828/05 i wnoszę o:
1. nadanie klauzuli wykonalności prawomocnemu wyrokowi wydanemu przez Sąd Rejonowy w Kielcach, V Wydział Gospodarczy w dniu 16 marca 2005 r. w sprawie sygn. akt V Gc 828/04
2. doręczenie mi odpisu wyżej wymienionego wyroku wraz z nadaną klauzulą wykonalności
Zał.
1. Odpis wyroku z dnia 16 marca 2005 r. sygn. akt V Gc 828/05
2. Znaki opłaty sądowej w kwocie 12,00 zł
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r., nr 43, poz. 296)