Komu i na jakich zasadach przysługuje prawo do zaliczki alimentacyjnej?
– Zaliczka alimentacyjna wprowadzona została przepisami ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej.
Zgodnie z definicją przyjętą przez cytowaną wyżej ustawę zaliczka alimentacyjna to kwota wypłacona przez organ właściwy wierzyciela osobie uprawnionej na poczet należnego świadczenia alimentacyjnego, ustalonego na podstawie tytułu wykonawczego, jeżeli egzekucja jest bezskuteczna.
Definicja ta dla przeciętnego człowieka może być dość trudna do zrozumienia z uwagi na występujące w niej terminy, które również wymagają wyjaśnienia. Ustalenia wymaga przede wszystkim kwestia osoby uprawnionej. I tak ustawa za osobę uprawnioną uznaje osobę uprawnioną do świadczenia alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego, którego egzekucja jest bezskuteczna, wychowywaną przez osobę samotną, a także osobę uczącą się, w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. W przedmiotowym przypadku będzie to najczęściej prawomocny wyrok (ewentualnie ugoda zawarta przed sądem) właściwego sądu rejonowego, orzekający na rzecz osoby uprawnionej świadczenie alimentacyjne.
Kolejną przesłanką jaka musi być spełniona przy zaliczce alimentacyjnej to bezskuteczność egzekucji świadczeń alimentacyjnych, prowadzonej przez komornika na wniosek osoby uprawnionej. Musi ona zostać stwierdzona przez komornika, przy czym za bezskuteczność egzekucji uznane będzie również jedynie częściowe wyegzekwowanie roszczeń wierzyciela. Nadto zgodnie z definicją przyjętą przez ustawę bezskuteczność zachodzi, gdy bezskuteczna egzekucja była prowadzona przez okres ostatnich trzech miesięcy.
Organem właściwym wierzyciela jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej. W praktyce organ ten działa poprzez określoną jednostkę organizacyjną np. miejski ośrodek pomocy rodzinie, czy też miejski ośrodek pomocy rodzinie.
Zaliczka alimentacyjna przysługuje osobie uprawnionej do ukończenia 18 roku życia, a jeśli się uczy w szkole lub szkole wyższej do ukończenia 24 roku życia. Osoba uprawniona spełnić musi także kryterium dochodowe. Zaliczka przysługuje bowiem, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 583,00 zł.
Zaliczka przysługuje do wysokości świadczenia alimentacyjnego albo różnicy pomiędzy kwotą odpowiadającą świadczeniu alimentacyjnemu a kwotą wyegzekwowanego w danym miesiącu świadczenia, nie więcej jednak niż:
1. W przypadku gdy w rodzinie jest jedna lub dwie osoby uprawnione do zaliczki – 170,00 zł dla osoby uprawnionej albo 250,00 zł, jeżeli osoba ta legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
2. W przypadku gdy w rodzinie są trzy osoby, lub więcej, uprawnione do zaliczki – 120,00 zł dla osoby uprawnionej albo 170,00 zł, jeżeli osoba ta legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
3. W przypadku, gdy dochód rodziny nie przekracza 50% kwoty 583,00 zł kwotę zaliczki, zwiększa się do:
- w przypadku gdy w rodzinie jest jedna lub dwie osoby uprawnione do zaliczki – 300,00 zł dla osoby uprawnionej albo 380,00 zł, jeżeli osoba ta legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
- w przypadku gdy w rodzinie są trzy osoby, lub więcej uprawnione do zaliczki – 250,00 zł dla osoby uprawnionej albo 300,00 zł, jeżeli osoba ta legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Zaliczka nie przysługuje, jeżeli osoba uprawniona:
1. przebywa w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej
2. zawarła związek małżeński
3. jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko.
Od zasady, że zaliczka alimentacyjna wypłacana jest w formie pieniężnej istnieje jeden wyjątek. Mianowicie w przypadku, gdy ośrodek pomocy społecznej przekazał organowi właściwemu wierzyciela informację, że osoba uprawniona lub jej przedstawiciel marnotrawią wypłacaną jej zaliczkę lub wydatkują ją niezgodnie z przeznaczeniem, organ właściwy wierzyciela może przekazywać należną osobie zaliczkę w całości lub w części w formie rzeczowej.
Wniosek o ustalenie prawa do zaliczki alimentacyjnej składa się za pośrednictwem komornika sądowego prowadzącego egzekucję na rzecz osoby uprawnionej. Organ właściwy wierzyciela (wójt, burmistrz lub prezydent miasta) ustala prawo do zaliczki alimentacyjnej w formie decyzji administracyjnej. Podstawą do wydania tej decyzji są:
1. wniosek o przyznanie zaliczki
2. zaświadczenie komornika o bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych i wysokości wyegzekwowanych świadczeń alimentacyjnych
3. oświadczenie wnioskodawcy o:
– spełnianiu warunków określonych w ustawie, w tym o niewystępowaniu negatywnych przesłanek do uzyskania zaliczki
– przekazaniu komornikowi sądowemu wszystkich znanych mu istotnych informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego wobec dłużnika alimentacyjnego;
4. informacje dotyczące osoby zobowiązanej do świadczeń alimentacyjnych jak np. miejsce zamieszkania, sytuacja ekonomiczna.
Prawo do zaliczki przysługuje począwszy od miesiąca, w którym został złożony do komornika wniosek, o którym mowa powyżej.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. z 2005 r., nr 85, poz. 732)