Jak wygląda procedura zakładania fundacji?
– Fundacja należy do kategorii organizacji społecznych, których byt prawny uregulowany jest w ustawie z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach. Fundacja posiada osobowość prawną, może być ona ustanowiona dla realizacji społecznie lub gospodarczo użytecznych celów zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej. Tymi celami mogą być w szczególności: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami. Istotne jest, że fundacja może przy spełnieniu określonych przesłanek prowadzić działalność gospodarczą.
Aby powołać do życia fundację należy przeprowadzić szereg czynności, do których należą kolejno: złożenie przez fundatora w formie aktu notarialnego oświadczenia o powołaniu fundacji (akt fundacyjny), możliwe jest również ustanowienie fundacji w testamencie (wówczas nie musi być zachowana forma aktu notarialnego).
Akt fundacyjny powinien zawierać przynajmniej następujące elementy:
1. Cel fundacji
2. Składniki majątkowe przeznaczone na realizację celu fundacji (np. pieniądze, ruchomości, nieruchomości)
Nie ma przeszkód oczywiście, aby w akcie fundacyjnym umieścić również inne postanowienia, ale wydaje się to raczej zbędne ze względu na to, iż wyczerpująco wszelkie kwestie w tym zakresie można umieścić w statucie fundacji.
Teoretycznie zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o fundacjach notariusz sporządzający akt notarialny zawierający wyłącznie oświadczenie o ustanowieniu fundacji nie powinien pobierać żadnych opłat. Niestety w praktyce jest inaczej, bowiem notariusze pobierają opłatę notarialną, której wysokość waha się najczęściej od 100,00 do 400,00 zł.
Kolejną czynnością zmierzającą do powołania fundacji do życia, jaką powinien wykonać fundator jest sporządzenie statutu, który musi przybrać formę pisemną. Statut powinien określać między innymi następujące elementy: nazwę fundacji, siedzibę i majątek, cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków. Statut może zawierać również inne postanowienia, w szczególności dotyczące prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej, dopuszczalności i warunków jej połączenia z inną fundacją, zmiany celu lub statutu, a także przewidywać tworzenie obok zarządu innych organów fundacji. Fundator tworząc organizację fundacji może przewidzieć istnienie nie tylko zarządu, ale również organu kontroli wewnętrznej np. komisji rewizyjnej, rady fundatorów czy rady nadzorczej.
Jeśli fundacja zamierza prowadzić działalność gospodarczą, to wartość środków majątkowych przeznaczonych na ten cel nie może być niższa niż 1 000,00 zł (najlepiej, gdyby było to od razu zaznaczone w akcie fundacyjnym). Określić trzeba w takim przypadku rodzaj i zakres działalności gospodarczej. Nadto działalność gospodarcza z uwagi na jej zarobkowy charakter nie może być określona w statucie jako jeden z celów, a środki uzyskane z wykonywanej działalności gospodarczej muszą być przeznaczone właśnie na realizację celów statutowych. Jeśli możliwość wykonywania działalności gospodarczej przez fundację nie została przewidziana w pierwotnej treści statutu, nic nie stoi na przeszkodzie aby w przyszłości statut ten uzupełnić o odpowiedni zapis będący podstawą do złożenia wniosku. Fundacja zamierzająca prowadzić działalność gospodarczą będzie wpisana do rejestru przeznaczonego dla fundacji oraz do rejestru przedsiębiorców.
Statut podpisany musi być przez każdego z fundatorów.
Po realizacji powyższych czynności pozostaje już podjęcie przez fundatora (fundatorów) uchwały w przedmiocie wyboru zarządu, który następnie zobowiązany będzie złożyć do sądu wniosek o zarejestrowanie fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz powołanie ewentualnie członków innych organów.
Wniosek o zarejestrowanie fundacji musi być złożony na urzędowym formularzu (KRS W20) do właściwego Sądu Rejonowego – Sądu Gospodarczego, Wydziału Krajowego Rejestru Sądowego wraz ze wszystkimi niezbędnymi załącznikami, do których należą:
1. KRS WF – wskazujący założycieli (urzędowy formularz)
2. KRS WK – wskazujący organy fundacji i ich skład członkowski (urzędowy formularz)
3. KRS WM – przedmiot działalności, jeśli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą (urzędowy formularz)
4. Akt fundacyjny (bądź testament zawierający oświadczenie o ustanowieniu fundacji)
5. Statut fundacji (trzy egzemplarze)
6. Protokół z posiedzenia zgromadzenia fundatorów zawierający uchwałę w przedmiocie wyboru członków organów fundacji.
7. Uwierzytelnione notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania fundacji.
8. Tytuł prawny do lokalu będącego siedzibą fundacji (np. umowa najmu)
W przypadku, gdy w gronie fundatorów znajdzie się osoba prawna np. stowarzyszenie, załączyć należy do wniosku o rejestrację fundacji uchwałę właściwego organu tej osoby prawnej w przedmiocie zgody na utworzenie fundacji.
Dodać trzeba, że formularze urzędowe związane z rejestracją fundacji w KRS dostępne są w sądach oraz na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości www.ms.gov.pl.
Rozpatrując pozytywnie wniosek o rejestrację sąd orzeka w drodze postanowienia o wpisie fundacji do rejestru stowarzyszeń, fundacji, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej, a jeśli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą sąd orzeka także o wpisie fundacji do rejestru przedsiębiorców.
Złożenie wniosku nieprawidłowo wypełnionego np. zawierającego błędy w jednym z formularzy lub brak opłaty sądowej jest traktowane dość rygorystycznie, bowiem skutkuje zwrotem wniosku bez wzywania do uzupełnienia braków formalnych. Skutki te łagodzi art. 19 ust. 3 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, który pozwala na ponowne złożenie wniosku w terminie siedmiu dni od daty doręczenia zarządzenia o zwrocie. Jeśli wniosek nie jest dotknięty brakami wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia.
Wniosek o rejestrację jest wolny od opłat sądowych, jednak w razie wpisu fundacji do rejestru przedsiębiorców należy uiścić opłatę za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w kwocie 500,00 zł. Pokwitowanie opłaty załącza się do wniosku o rejestrację.
Fundacja nabywa osobowość prawną z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (tekst jednolity z późniejszymi zmianami: Dz. U. z 1991 r., nr 46, poz. 203)