Na czym polega wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług detektywistycznych? Czy podjęcie działalności detektywistycznej wymaga uzyskania zezwolenia?
– Zawód detektywa wymaga szczególnych predyspozycji i umiejętności. Wiąże się z nim także pewne ryzyko wynikające z faktu wykonywania czynności, w ramach których dochodzi nieraz do kontaktu z przestępcami. Konieczna jest nadto przynajmniej podstawowa wiedza z zakresu określonych dziedzin prawa, zwłaszcza z zakresu prawa karnego czy przepisów dotyczących ochrony informacji.
Usługi detektywistyczne w świetle ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych są czynnościami polegającymi na uzyskiwaniu informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach, realizowanymi na podstawie umowy zawartej ze zleceniodawcą, w formach i w zakresie niezastrzeżonych dla organów i instytucji państwowych na mocy odrębnych przepisów. Art. 2 ust. 1 pkt 1-7 przedmiotowej ustawy precyzuje zakres tych czynności, do których zalicza się:
- zbieranie informacji w sprawach cywilnych,
- zbieranie informacji dotyczących majątku, zdolności płatniczych oraz wiarygodności w stosunkach gospodarczych osób i jednostek organizacyjnych,
- zbieranie informacji dotyczących bezprawnego wykorzystywania w działalności gospodarczej nazw handlowych i znaków towarowych, nieuczciwej konkurencji oraz ujawnienia wiadomości stanowiących tajemnicę handlową,
- sprawdzanie wiarygodności informacji dotyczących szkód zgłaszanych zakładom ubezpieczeniowym,
- poszukiwanie osób zaginionych lub ukrywających się,
- poszukiwanie mienia,
- zbieranie informacji w sprawie, w której toczy się postępowanie karne, postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe i inne, jeśli w toku postępowania można zastosować przepisy prawa karnego.
Podjęcie i wykonywanie działalności detektywistycznej obwarowane jest obowiązkiem uzyskania zezwolenia. Organem uprawnionym do wydania zezwolenia bądź odmowy wydania zezwolenia jest minister właściwy do spraw wewnętrznych.
Odróżnić należy pojęcie zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług detektywistycznych od pojęcia licencji detektywa. Tytułem detektywa może posługiwać się osoba posiadająca licencję. Dysponowanie licencją nie stwarza jeszcze możliwości wykonywania usług detektywistycznych na własny rachunek w charakterze samodzielnego przedsiębiorcy. Możliwe jest natomiast wykonywanie tychże czynności w ramach nawiązanego stosunku pracy lub stosunku zlecenia z osobą legitymującą się zezwoleniem.
W praktyce więc samo uzyskanie licencji jakkolwiek nie uprawnia w pełni do wykonywania usług detektywistycznych, to jest ona niezbędnym elementem do uzyskanie zezwolenia. Zezwolenie bowiem wydaje się na wniosek:
1. przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, która posiada licencję
2. przedsiębiorcy innego niż osoba fizyczna, którego przynajmniej jedna z osób należących do organu zarządzającego posiada licencję.
Wobec powyższego wnioskować można, że nabycie uprawnień do świadczenia usług detektywistycznych w ramach działalności gospodarczej przebiega w trzech etapach – pierwszy z nich polega na uzyskaniu licencji detektywa w drodze procedury, która zostanie opisana poniżej, drugi etap dotyczy podjęcia działalności gospodarczej, co może nastąpić w różnej formie np. jako osoba fizyczna dokonująca zgłoszenia do gminnej ewidencji działalności gospodarczej, bądź wybierająca określony rodzaj spółki prawa handlowego, ostatni – trzeci etap sprowadza się do złożenia wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie usług detektywistycznych.
Procedura udzielania licencji realizowana jest przez komendanta wojewódzkiego Policji. O wydanie licencji może ubiegać się osoba, która spełnia następujące warunki:
1. posiada obywatelstwo polskie lub obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej oraz biegłą znajomość języka polskiego,
2. ukończyła 21 lat,
3. posiada wykształcenie co najmniej średnie,
4. ma pełną zdolność do czynności prawnych,
5. nie toczy się przeciwko niej postępowanie karne lub postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe popełnione z winy umyślnej,
6. nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione z winy umyślnej,
7. nie została zwolniona dyscyplinarnie z Policji, Straży Granicznej, Urzędu Ochrony Państwa, wojska, prokuratury, sądu lub z innego urzędu administracji publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej lub innym państwie członkowskim Unii Europejskiej w ciągu ostatnich 5 lat,
8. posiada nienaganną opinię wydaną przez komendanta powiatowego (miejskiego) Policji właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania.
Okoliczności wskazane wyżej w pkt od 1 do 7 winny potwierdzone być pisemnym oświadczeniem osoby ubiegającym się o wydanie licencji, zaświadczeniem o niekaralności i świadectwem pracy. Dokumenty te załącza się do wniosku o wydanie licencji.
Kandydat na detektywa musi także przejść pozytywnie badania lekarskie, która potwierdzą jego zdolność fizyczną i psychiczną do wykonywania czynności w zakresie usług detektywistycznych. Orzeczenie lekarskie w tym zakresie stanowi wymagany załącznik do wniosku.
Istotnym elementem postępowania w przedmiocie udzielenia licencji jest egzamin, który osoba ubiegająca się o licencję jest obowiązana złożyć. Egzamin ten przeprowadzany jest nie rzadziej niż raz na sześć miesięcy przez komisję powoływaną przez komendanta wojewódzkiego policji. Jego zakres obejmuje zagadnienia z zakresu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz przepisów dotyczących Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, ochrony danych osobowych, ochrony informacji niejawnych, a także z zakresu prawa cywilnego i karnego (materialnego i procesowego), kryminalistyki, kryminologii i wiktymologii oraz psychologii sądowej. Egzamin podzielony na część ustną i pisemną. Niektóre kategorie osób z mocy prawa są automatycznie zwolnione z egzaminu w określonej jego części np. magister prawa, policjant, funkcjonariusz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
Rozstrzygnięcie wniosku o wydanie licencji detektywa ma charakter decyzji administracyjnej, a zatem może być ona zaskarżana w trybie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego.
Posiadając licencję detektywa możliwe jest złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na świadczenie usług detektywistycznych, który zgodnie z art. 18 ust. 1 powinien zawierać:
1. oznaczenie wnioskodawcy i jego siedziby oraz jego adres,
2. numer wnioskodawcy w rejestrze przedsiębiorców,
3. wskazanie adresów stałych miejsc wykonywania działalności gospodarczej,
4. określenie zasięgu terytorialnego świadczenia usług detektywistycznych,
5. datę podjęcia działalności gospodarczej,
6. dane osobowe wnioskodawcy, a w przypadku wnioskodawcy innego niż osoba fizyczna dane członków organu zarządzającego przedsiębiorcy oraz ustanowionych przez ten organ prokurentów i pełnomocników, zawierające: imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, obywatelstwo, numer PESEL, a w przypadku osoby posiadającej obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej – serię i numer paszportu, oraz adresy zameldowania tych osób na pobyt stały i czasowy.
Długa jest również lista dokumentów jako załączników do wniosku:
1. dokument określający formę prawną wnioskodawcy, w szczególności umowę spółki lub inny przewidziany przepisami prawa dokument dotyczący ustanowienia działalności i organizacji przedsiębiorcy,
2. odpis z rejestru przedsiębiorców,
3. lista udziałowców albo akcjonariuszy posiadających nie mniej niż 30% akcji lub udziałów,
4. dokument określający proporcje udziału kapitału polskiego i zagranicznego w spółce oraz jego wysokość, z oznaczeniem adresów siedziby lub miejsca zamieszkania wspólnika lub wspólników zagranicznych, gdy spółka jest podmiotem z udziałem zagranicznym,
5. dokument potwierdzający posiadanie licencji
6. zaświadczenie o niekaralności wszystkich osób wymienionych we wniosku,
7. zaświadczenie właściwego organu podatkowego stwierdzające, że przedsiębiorca nie zalega z wpłatami należności budżetowych, oraz zaświadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o niezaleganiu z opłaceniem składek,
8. odpis z rejestru dłużników niewypłacalnych Krajowego Rejestru Sądowego.
Przedsiębiorca, który otrzymał zezwolenie na wykonywanie usług detektywistycznych zobowiązany jest do podjęcia działalności detektywistycznej w terminie nie dalszym niż sześć miesięcy od dnia wydania zezwolenia pod rygorem jego cofnięcia. Konieczne jest nadto zawarcie umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone podczas wykonywania czynności detektywa.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych (Dz. U. z 2002 r., nr 12, poz. 110)